Cine Δράση – 24η Συνάντηση Σεμιναρίου Κινηματογράφος και Λογοτεχνία

Στην 24η συνάντηση του σεμιναρίου «Κινηματογράφος και Λογοτεχνία» που θα γίνει την Παρασκευή 19 Μαΐου στις 9:00μμ, συνεχίζουμε τη συζήτηση για το ελληνικό φιλμ νουάρ βλέποντας και σχολιάζοντας τις ταινίες «Το Μικρό Ψάρι» (2014) του Γιάννη Οικονομίδη σε σενάριο του σκηνοθέτη και του Βαγγέλη Μουρίκη και το «Τετάρτη 04:45» (2015) του Αλέξη Αλεξίου σε σενάριο του σκηνοθέτη.

Το Μικρό Ψάρι/Stratos

Ελλάδα, Αστυνομική, 2014, Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης. Σενάριο: Γιάννης Οικονομίδης- Βαγγέλης Μουρίκης. Πρωταγωνιστούν: Βαγγέλης Μουρίκης, Βίκυ Παπαδοπούλου, Πέτρος Ζερβός, Γιάννης Τσορτέκης, Γιώργος Γιαννόπουλος, Γιάννης Αναστασάκης, Σόνια Θεοδωρίδου κ.ά.

Ήρωας της ταινίας είναι ο Στράτος, ο οποίος όταν ήταν δεκαεννιά χρονών, διέπραξε ένα έγκλημα πάθους και πέρασε τη μισή του ζωή στη φυλακή, κάτω από την προστασία ενός αρχινονού του υποκόσμου, του Λεωνίδα. Ο οποίος κατά τη διάρκεια μιας συμπλοκής ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες του έσωσε τη ζωή. Ο Στράτος αυτό δεν το ξεχνάει ποτέ, αντίθετα το μόνο πράγμα που τον απασχολεί είναι να εξοφλήσει αυτό το χρέος. Όταν ελευθερώνεται δουλεύει τη νύχτα σε ένα αρτοποιείο και την ημέρα εκτελεί συμβόλαια θανάτου. Όλα τα χρήματα που συγκεντρώνει τα δίνει στον αδελφό του ευεργέτη του, με σκοπό αυτός να οργανώσει ένα παράτολμο σχέδιο απόδρασης.

«Το Μικρό Ψάρι», είναι μια ολοκληρωμένη καλλιτεχνική δημιουργία, η τέταρτη μεγάλου μήκους, αλλά η πρώτη έγχρωμη ταινία του Γιάννη Οικονομίδη («Το Σπιτρόκουτο», «Ο Μαχαιροβγάλτης»), ο οποίος μένοντας πιστός στις κινηματογραφικές του αρχές παρουσιάζει ένα φιλμ απαιτήσεων, ζητά από τον θεατή να κοιτάξει βαθιά μέσα του και να αναλογιστεί την πτώση του δυτικού πολιτισμού και την απόλυτη κυριαρχία του χρήματος, στην καθημερινότητα μας. Όπως λέει ο ίδιος: «…Για την κρίση μιλάγαμε από το “Σπιρτόκουτο” (2002)… Μία κρίση όχι μόνο οικονομική, αλλά γενικότερη του δυτικού πολιτισμού και της πτώσης των αξιών. Αλλά αυτό ….. για το χρήμα, είναι όντως το πιο βασικό. Δηλαδή το ζήτημα “χρήμα” και πως αυτό καθορίζει τις ανθρώπινες σχέσεις, τις δομές της εξουσίας, το πως παράγει πάθη και μίση, η αλλοίωση του ανθρώπου… όλα αυτά είναι κυρίαρχα. Θα έλεγα ειλικρινά ότι ο κυρίαρχος χαρακτήρας της ιστορίας στην ταινία, είναι το χρήμα. Όλα γίνονται για το χρήμα. Στην αρχή ο Στράτος δεν είναι κοινωνικός ήρωας, στην πορεία γίνεται. Αρχικά είναι συστημικός, αλλά όταν πιάσει πάτο, αρχίζει και αλλάζει, γίνεται πιο κοινωνικός και εξανθρωπίζεται…»

Η ταινία διαθέτει ένα αξιόλογο καστ στο οποίο συγκαταλέγονται πολλοί νέοι και βετεράνοι ηθοποιοί, αλλά ψυχή της είναι ο πάντα εξαιρετικός Βαγγέλης Μουρίκης, όπου εδώ προσφέρει άλλη μία σπουδαία ερμηνεία, αποδεικνύοντας πως δικαίως θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ηθοποιούς της γενιάς του. Σύμφωνα, πάλι , με το σκηνοθέτη: «…Δεν υπάρχει σκηνή μέσα στην ταινία που να μην είναι ο Μουρίκης και όταν δεν είναι ο ίδιος, βλέπουμε το αυτοκίνητο του… Είναι ουσιαστικά μία ταινία που ήθελα να κάνω για τον Βαγγέλη, διότι του αξίζει, είναι μεγάλος ηθοποιός…»

«Το Μικρό Ψάρι», πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο 64ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, σηματοδοτώντας την επιστροφή του ελληνικού κινηματογράφου στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ. Συμμετείχε σε πολλά ακόμα φεστιβάλ και σήμερα είναι υποψήφιο, μαζί με άλλες 16 ταινίες, για τα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (2015).

Τετάρτη 04:45/Wednesday 04:45

Ελλάδα, Γερμανία, Ισραήλ, Θρίλερ, 2015. Διάρκεια: 116′. Σκηνοθεσία-Σενάριο: Αλέξης Αλεξίου. Πρωταγωνιστούν: Στέλιος Μάινας, Μαρία Ναυπλιώτου, Δημήτρης Τζουμάκης, Αδάμ Μπουσδούκος, Γιώργος Συμεωνίδης, Μίμι Μπρανέσκου.

Αθήνα, Χειμώνας 2010. Ο Στέλιος Δημητρακόπουλος έχει 32 ώρες πριν χάσει τα πάντα. Από το τζαζ μπαρ που με πολύ κόπο διατηρεί σε λειτουργία εδώ και χρόνια, μέχρι την ίδια του την οικογένεια. Ο Ρουμάνος γκάνγκστερ που του έχει δανείσει χρήματα, απαιτεί να εξοφληθεί το χρέος τώρα. Ο μεσολαβητής και πρώην φίλος του Στέλιου, τον υποχρεώνει σε διάφορα παράνομα θελήματα και η σύζυγος του σκέφτεται να τον εγκαταλείψει. Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν, ο χρόνος τρέχει, και το έλατο στο σπίτι του Στέλιου πρέπει να στολιστεί.

Όπως ακριβώς η «Ιστορία 52», ένα από τα καλύτερα ντεμπούτα των τελευταίων χρόνων (εντός και εκτός συνόρων), έτσι και η πιο φιλόδοξη «Τετάρτη 04:45» ζει και αναπνέει μέσα στο σύμπαν ενός εφιάλτη που γεννιέται, ανακυκλώνεται, κορυφώνεται και τελικά επιβιώνει πάνω από κάθε ρεαλιστική του αναφορά ως ένα αυθεντικό κομμάτι σινεμά. Ναι, αυτές οι βασανιστικές 32 ώρες της ζωής του Στέλιου θα μπορούσαν να είναι «βασισμένες σε αληθινή ιστορία», με την ίδια ακριβώς αλληλουχία των γεγονότων μέχρι το καθαρτικό φινάλε – ένα πραγματικό συμβάν γραμμένο σε μια καθημερινή εφημερίδα για το πώς ένας άνθρωπος προτίμησε να χάσει τον εαυτό του προκειμένου να μην χάσει τα πάντα.

To «Τετάρτη 04:45» δεν είναι μια παραβολή, αλλά ένα νουάρ, σχεδόν χωρίς την προσθήκη του νεό- μπροστά από το τίτλο του, φτιαγμένο με απόλυτη γνώση του είδους, των ανατροπών και κυρίως της ατμόσφαιρας που το ανέδειξε στο κατεξοχήν είδος των πιο σκοτεινών εποχών του 20ου αιώνα. Ήδη από τις πρώτες σκηνές, το voice-over και τα κεφάλαια που τεμαχίζουν τη δράση, ο Αλέξης Αλεξίου θέτει το νουάρ περίβλημα για τη δική του ιστορία, τον δικό του εφιάλτη, τη δική του διαδρομή ενός ανθρώπου που θα μπορούσε να είναι και νεκρός στο ρόλο ενός αφηγητή όλων όσων συνέβησαν λίγο πριν πεθάνει.

Μέσα από neon φωτισμούς, αντανακλάσεις και μια Αθήνα μουσκεμένη ως το κόκαλο από το πηχτό σκοτάδι και τη βροχή, η σε αντίστροφη μέτρηση διαδρομή του Στέλιου βρίσκει τις στάσεις της σε μια σειρά από συναντήσεις με το πεπρωμένο και την ίδια στιγμή με το μη αναστρέψιμο ολόκληρης της ζωής του. Κάθε βήμα του Στέλιου προς την… επιβίωση δεν είναι παρά ένα παιχνίδι με το παρελθόν και τη μοναδική του αντιφατική ευκαιρία: καθώς ο χρόνος τρέχει σε βάρος του, να σταματήσει το φρενήρες ρολόι της καθημερινότητάς του και να κοιτάξει τα πράγματα και τον εαυτό του σαν να ήταν η πρώτη φορά που θα τολμήσει να το κάνει. Διανύοντας όλη την απόσταση ανάμεσα στο κλασικό αμερικάνικο νουάρ και τον Τζον Γου, όλο το σινεφιλικό μονοπάτι που ενώνει εκ των πραγμάτων τον Ντέιβιντ Λιντς με το μελόδραμα και τις ασυνείδητες αρχικές κόμικς καταβολές των φιλμ νουάρ με το «Sin City» του Ρόμπερτ Ροντρίγκεζ, ο Αλέξης Αλεξίου περιπλανιέται μέσα στη δική του χριστουγεννιάτικη αμαρτωλή μητρόπολη αποφασισμένος να σε βυθίσει στον απόλυτο εφιάλτη.

Και το καταφέρνει με τη βοήθεια του Χρήστου Καραμάνη σε μια από τις πραγματικά σπουδαίες διευθύνσεις φωτογραφίας που είδαμε τελευταία, με τη μελαγχολία που κουβαλά στο βλέμμα και το σώμα του ο Στέλιος Μάινας στον πρωταγωνιστικό ρόλο, με τη μελοδραματική μουσική του Felizol και τα ρετρό ελληνικά τραγούδια που υπογραμμίζουν τη ναίφ ελαφρότητα μιας απολαυστικά φορτισμένης διαδρομής προς το αιματοβαμμένο φινάλε.