Κυβέλη: Η μεγάλη Ελληνίδα ηθοποιός έφυγε σαν σήμερα – Διαβάστε τη ζωή της

Μια από τις πιο σπουδαίες ηθοποιούς της Ελλάδας που έγραψε το δικό της κεφάλαιο στην ιστορία του θεάτρου της χώρας έφυγε σαν σήμερα. Ο λόγος για την Κυβέλη, γνωστή με το μικρό της όνομα για την μεγάλη της πορεία, το ταλέντο μα και την ιστορία της. Λίγα λόγια για εκείνη, ένας μικρός φόρος τιμής με τα σημαντικότερα κομμάτια της ζωής της ξετυλίγεται παρακάτω.

Η υιοθεσία 

Ηθοποιός και θιασάρχης, που έγινε γνωστή κυρίως με το μικρό της όνομα και κυριάρχησε στο ελληνικό θέατρο κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Καρπός παράνομου έρωτα, με τις φήμες να λένε ότι είναι νόθο παιδί του βασιλιά Γεωργίου του Α’, η Κυβέλη ήρθε στον κόσμο το 1887. Καταγόταν από τη Σμύρνη, ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο αν γεννήθηκε εκεί ή στην Αθήνα.

Σε ηλικία 2,5 ετών τη συνάντησαν στο βρεφοκομείο Αθηνών ο Αναστάσης και η Μαρία Αδριανού. Παρότι ήταν φτωχοί βιοπαλαιστές, οι θετοί γονείς της φρόντισαν να την αναθρέψουν με τον καλύτερο τρόπο.

Η “θεατρίνα”

Την ονόμασαν “μεγάλη κυρία του θεάτρου” αν και παρέμεινε για πάντα παιδί!

Το θεατρικό της ταλέντο αναπτύχθηκε αυθόρμητα στις προσπάθειες που κατέβαλε για να ξαναφέρει το χαμόγελο στους θετούς γονείς της, που είχαν χάσει τον γιο τους στη Βραζιλία. Στο σπίτι του ζεύγους Αδριανού γνώρισε τη μικρή Κυβέλη ο καθηγητής ορθοφωνίας και απαγγελίας Μ. Σιγάλας, ο οποίος, αφού της έδωσε κάποια σειρά μαθημάτων το Μάρτιο του 1901, την παρουσίασε σε επίδειξη των μαθητριών του. Η Κυβέλη Αδριανού πήρε το πρώτο βραβείο που στάθηκε αφορμή για να αλλάξουν τα σχέδια των γονιών της να την κάνουν μοδίστρα.

Την ίδια εποχή άρχισε να λειτουργεί η Δραματική Σχολή του Βασιλικού Θεάτρου και η Κυβέλη γράφτηκε σ΄ αυτήν παρότι δεν είχε συμπληρώσει τα 15 της χρόνια. Τρεις μήνες όμως μετά, το Σεπτέμβριο του 1901, η σχολή εκείνη έκλεισε και προσέλαβε την Κυβέλη ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος στο θεατρικό όμιλο της Νέας σκηνής, που άρχισε τότε να καταρτίζεται από νεαρούς ερασιτέχνες, μεταξύ των οποίων ήταν ο Σωτήρης Σκίπης, ο Μήτσος Μυράτ, ο Διονύσης Δεβάρης, ο Άγγελος Σικελιανός και η αδελφή του Ελένη Πασαγιάννη. Στην πρώτη εμφάνιση της «Νέας Σκηνής» στη θεατρική παράσταση που δόθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών προς τιμή Ρουμάνων φοιτητών του Πανεπιστημίου, η Κυβέλη εμφανίζεται για πρώτη φορά στον πρωταγωνιστικό ρόλο ως Ιουλιέτα, στη πασίγνωστη σκηνή του κήπου του γνωστού έργου του Σαίξπηρ, Ρωμαίος και Ιουλιέτα.

Η μητέρα της Κυβέλης έβλεπε τη σταδιοδρομία της στο θέατρο με δυσφορία, αληθινή συμφορά και οικογενειακό εξευτελισμό. Λογάριαζε τη θεατρίνα συνώνυμη προς γυναίκα ελευθερίων ηθών. «Κάνεις λάθος», της έλεγε ο σκηνοθέτης Χρηστομάνος. «Ο Θεός την προίκισε μ’ ένα θησαυρό. Δεν έχεις το δικαίωμα να στραγγαλίσεις ένα ταλέντο…»

Την επιτυχία της εκείνη ακολούθησαν οι εμφανίσεις της στην «Άλκηστη» του Ευριπίδη ως θεραπαινίδα, στην «Αγριόπαπια» του Ίψεν ως Εδβίγη, στη «Λοκαντιέρα» του Κάρλο Γκολντόνι ως θεατρινούλα, εκ των οποίων η θεατρική αναγνώρισή της υπήρξε γενική τόσο εκ μέρους του κοινού όσο και των κριτικών του θεάτρου. Έκτοτε αποτέλεσε κύριο πρόσωπο της Νέας Σκηνής και από τον ρόλο «του κακόμοιρου» που υποδύθηκε στο έργο του Αλφόνς Ντωντέ «Αρλεζιάνα» (28 Ιουλίου 1902) άρχισε να μεσουρανεί στη θεατρική σκηνή

Το 1906 δημιουργεί δικό της θίασο με τον Κ. Σαγιώρ, που διαλύθηκε σε λίγους μήνες λόγω αναχώρησής της στο Παρίσι. Με την επιστροφή της και μετά από μικρή συνεργασία με τον Σαγιώρ δημιουργεί αποκλειστικά δικό της θίασο. Μέχρι το 1932 η Κυβέλη ως θιασάρχης και πρωταγωνιστής ανέβασε πολλά έργα σημαντικών συγγραφέων Ελλήνων και ξένων μεταξύ των οποίων των Γρ. Ξενόπουλου, Σ. Σκίπη, Σπ. Μελά, Δ. Κορομηλά, Δ. Ταγκόπουλου, Πρίγκιπα Νικολάου, Θ. Συναδινού, Π. Χορν, Ι. Πολέμη, Δ. Μπόγρη, Αρ. Προβελέγγιου, Ν.Ι Λάσκαρη, Μ. Λιδωρίκη, Ίψεν, Ντ΄ Αννούτσιο, Μαίτερλιγκ, Γκόργκυ.

Την περίοδο 1932-1934 αποφάσισε να «συμμαχήσει» με το αντίπαλο δέος της, τη Μαρίκα Κοτοπούλη, προκειμένου να αντιμετωπίσουν από κοινού το νεοϊδρυθέν Εθνικό Θέατρο. Μαζί ανέβασαν πιο σοβαρά έργα, όπως: «Ο Γυρισμός» του Ο’ Νηλ, «Το επάγγελμα της κυρίας Γουόρεν» του Σω, «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας» του Κορομηλά, «Μαρία Στιούαρτ» του Σίλερ, «Ο Αννίβας προ των πυλών» του Σέργουντ κ.ά.

Η Κυβέλη που παρακολουθούσε τους νέους ηθοποιούς είπε κάποτε στη Βουγιουκλάκη: «μην ασχολείσαι με την ομορφιά σου. Οι όμορφες είναι πολλές, οι μεγάλοι και σπουδαίοι λίγοι. Κοίταξε τη σωστή ερμηνεία του ρόλου σου, δώσε την ψυχή σου και λησμόνησε την ομορφιά. Η Κοτοπούλη ήταν άσχημη. Όταν όμως έπαιζε ήταν τόσο μεγάλη που όλοι την έβρισκαν ωραία!…»

Οι γάμοι

Η Κυβέλη παντρεύτηκε  τρεις φορές: πρώτα τον μεγάλο ηθοποιό Μήτσο Μυράτ, με τον οποίο απέκτησε τον Αλέξανδρο και τη μετέπειτα γνωστή πρωταγωνίστρια Μιράντα Μυράτ, στη συνέχεια τον θεατρικό επιχειρηματία Κώστα Θεοδωρίδη, με τον οποίο απέκτησε την επίσης γνωστή πρωταγωνίστρια Αλίκη Νικολαΐδη – Θεοδωρίδη (σύζυγο του Πωλ Νορ – Νίκου Νικολαΐδη), και τέλος τον Γεώργιο Παπανδρέου (δεύτερη σύζυγος, με τον οποίο απέκτησε έναν ακόμη γιο τον Γιώργο), γιος του οποίου (από προηγούμενο γάμο) ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος υπήρξε και η μεγάλη της αδυναμία μέχρι το θάνατό της. Ως σύζυγος του Έλληνα Πρωθυπουργού αποτελούσε επί χρόνια το επίκεντρο της κοινωνικής ζωής στην Αθήνα.

‘Οταν κάποτε έπιασε έναν από τους τρεις συζύγους της να ερωτοτροπεί με μιαν άγνωστη, τον ρώτησε « Τι γυρεύει αυτή η γυναίκα από σένα;» εκείνος απάντησε: «Μου ζήτησε να της βγάλω διαβατήριο…». Και η Κυβέλη με δόση αφέλειας: « Μπα, βγάζεις και διαβατήρια;» Ερώτημα αδυσώπητο με σαρκαστική κριτική.

Ο έρωτας με τον Γεώργιο Παπανδρέου

Τον γνώρισε σε τουρνέ με τον θίασο της στη Χίο πού όταν την είδε στάθηκε σπάταλος σε θαυμασμό κι εκείνη καλόγνωμος αποδέκτης.  Άκουγε τις περιπέτειές του και διαμόρφωνε την απόφαση να μη γίνει ένα ακόμα πορτραίτο στο πάνθεον των γυναικείων κατακτήσεων του. Η φιλία τούς οδήγησε σε γάμο και απέκτησαν τον Γιώργο.

Ο Παπανδρέου όμως δεν θέλει την Κυβέλη στη σκηνή. Και η Κυβέλη αποσύρεται. Από το 1934 μέχρι το ΄49, με μια μικρή διακοπή το 1941. Δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια. Θα ακολουθήσει την πορεία του άντρα της που φτάνει μέχρι την πρωθυπουργία- φυγαδεύεται, μάλιστα, στη Μέση Ανατολή, κοντά του. Οι περιπέτειες με την υγεία του μικρού της γιου την οδηγούν σε πολλά ταξίδια στην Ευρώπη και την Αμερική. Ο έρωτας με τον Παπανδρέου ξεθυμαίνει. Από το 1949 αποξενώνονται. Δεν θα πάρουν ποτέ διαζύγιο αλλά θα παραμείνουν σε διάσταση.

Με τηλεγράφημά της από τις ΗΠΑ, όπου βρισκόταν, του ζήτησε να φύγει από το σπίτι. Ο Παπανδρέου στη διαθήκη του, την κατήγγειλε για εγκατάλειψη στέγης με τη θέλησή της. Οι φήμες έλεγαν ότι ο Παπανδρέου την εγκατέλειψε για άλλες γυναίκες και συγκεκριμένα για τη Ροζίτα Σεράνο, την εκρηκτική τραγουδίστρια από τη Χιλή, που είχε μαγέψει το αθηναϊκό κοινό. Η ποιήτρια και εγγονή της Κυβέλης, Βαλεντίνη Ποταμιάνου, ανέφερε κάποτε, ότι η σχέση του Γεωργίου Παπανδρέου με τη Σεράνο υπήρξε η αιτία του χωρισμού με την λαμπρή ηθοποιό.

“Αν δεν είχα συναντήσει τον Γιώργη δεν θα είχα μάθει ποτέ τι πράγμα είναι ο έρωτας”, ομολογούσε η ίδια. Όταν ρωτήθηκε τι την είχε θέλξει στον ταλαντούχο νέο πολιτικό, εκείνη απάντησε: “Ήξερε απέξω τον Γρυπάρη. Όπως κι εγώ…”.

Αυλαία…

Η Κυβέλη θ΄αντιμετωπίσει τις προσωπικές της δυστυχίες βρίσκοντας καταφύγιο στον προσωπικό της χώρο, το θέατρο. Η μεγάλη επιστροφή της, σε ηλικία 62 ετών, θα γίνει το καλοκαίρι του 1950. Τότε, ο θίασος Κοτοπούλη ετοίμαζε τη γαλλική κομεντί Τα Παιδιά του Εδουάρδου των Μελβίλ και Σωβαζόν, στην οποία θα πρωταγωνιστούσε η ίδια η Κοτοπούλη. Ωστόσο η Μαρίκα προσφέρει γη και ύδωρ στην Κυβέλη, την οποία παρακινεί να επιστρέψει στη σκηνή, κι έτσι εκείνη αναλαμβάνει την τελευταία στιγμή το ρόλο της μάνας Ντενίζ.

Έκτοτε θα παίξει στο Εθνικό Θέατρο αλλά και σε άλλους θιάσους. Ο ρόλος που σφράγισε αυτήν την τελευταία περίοδο παρουσίας της στη σκηνή, είναι η Κοντέσσα Βαλέραινα από το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας του Γρηγoρίου Ξενόπουλου, σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού. Η παράσταση επαναλαμβάνεται από το Εθνικό Θέατρο το 1967.Είναι και η τελευταία φορά που τα φώτα της ράμπας ανάβουν για την Κυβέλη. Την επόμενη χρονιά (1968) πεθαίνει ο Γεώργιος Παπανδρέου.

Η δικτατορία ζητά από την Κυβέλη να αποδεχθεί την κηδεμόνευση του νεκρού προσφέροντας επίσημη κηδεία δημοσία δαπάνη. Η Κυβέλη αρνείται και διεκδικεί οικογενειακή κηδεία, αναλαμβάνοντας η ίδια τα έξοδα. Η εκφορά του Γεωργίου Παπανδρέου υπήρξε αφορμή για την πρώτη παλλαϊκή καταδίκη της δικτατορίας. Στη συνέχεια έρχεται η σιωπή. 

Η αυλαία στη ζωή της Κυβέλης έπεσε στις 26 Μαΐου 1978, αφήνοντας πίσω της δόξα, 4 παιδιά, 3 εγγόνια, 6 δισέγγονα και 5 τρισέγγονα!

Αποσπάματα: mixanitouxronou.gr, kyveli.eu

Επιμέλεια: Παναγιώτα Χαϊδεμένου