Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος στοχαστής του Υπαρξισμού, που κάποτε αρνήθηκε να παραλάβει το Βραβείο Νόμπελ
Αντιδρώντας στη φιλοσοφία της λογικής και των αφηρημένων ιδεών, ήρθε πιο κοντά μ’ ένα άλλο ελεύθερο πνεύμα της εποχής του, τη Σιμόν ντε Μποβουάρ. Οι δυο τους δημιούργησαν μια αντισυμβατική για τα δεδομένα της εποχής ερωτική σχέση, βασισμένη στην υπερβολική λατρεία, την αλληλοεκτίμηση και τη σεξουαλική ελευθερία. Πέρασαν μαζί 55 χρόνια κοινής πορείας, χωρίς να παντρευτούν ποτέ. Όταν εκείνη θα βγάλει στην κυκλοφορία το εμβληματικό «Δεύτερο Φύλο» (1949) και θα δεχτεί σκληρή κριτική, αντιδρώντας στους τρόπους με τους οποίους η κοινωνία κρατά τη γυναίκα στο σκοτάδι, εκείνος θα τη σταθεί στο πλευρό της. Όταν εκείνος θα φύγει από τη ζωή το 1980 στα 75 του χρόνια, εκείνη θα γράψει το σπαραχτικό «Αποχαιρετισμός στον Σαρτρ», ένα αισθαντικό βιβλίο αγάπης για έναν μεγάλο έρωτα.
Το 1945 ο Σαρτρ έδωσε μια ιστορική διάλεξη με τίτλο “Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός” (“L`existentialisme est un humanisme”), προκειμένου να εξηγήσει τις βασικές θέσεις του υπαρξισμού. Μεταξύ πολλών, ο μεγάλος στοχαστής αναφέρει:
Η Κόλαση είναι οι Άλλοι: Οι άλλοι άνθρωποι αποτελούν την κόλαση από την άποψη ότι από την στιγμή που γεννιέστε βρίσκεστε σε μια κατάσταση στην οποία είστε αναγκασμένος να υποταχτείτε. Γεννιέστε σαν γιος ενός πλουσίου, ή ενός Αλγερινού, ή ενός γιατρού, ή ενός Αμερικανού. Και το μέλλον σας είναι αυστηρά προσχεδιασμένο, ένα μέλλον που έφτιαξαν άλλοι για σας. Δεν το δημιούργησαν άμεσα, αλλά αποτελούν ένα μέρος μιας κοινωνικής τάξεως που κάνουν αυτό που είσθε. Όλα αυτά σωριάστηκαν πάνω σας από άλλους ανθρώπους. Κι η σωστή περιγραφή της υπάρξεως αυτής είναι κόλαση.
Οι άνθρωποι νομίζουν πως μια ωραία πρωία μπορεί κανείς, τη στιγμή που θα φοράει τις κάλτσες του, ν’ αποφασίσει: «Χμ! σήμερα θ’ ανακαλύψω έναν κώδικα ηθικής». Μα ένας κώδικας ηθικής δεν είναι δυνατό να «εφευρεθεί». Σήμερα δεν υπάρχει ένα αληθινό ηθικό σύστημα, κι αυτό γιατί λείπουν οι συνθήκες που θα έκαναν έναν ηθικό κώδικα άξιο του ονόματός του. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν ο ένας τον άλλον. Πάρα πολλές μηχανές, όπως έλεγα, και κοινωνικά οικοδομήματα παρεμποδίζουν την ορατότητα. Είναι αδύνατο να μιλάμε σήμερα για ένα αληθινό ηθικό σύστημα: Μπορούμε να μιλάμε μόνο για ηθικούς κώδικες συγκεκριμένων τάξεων που αντανακλούν τις ειδικές τους συνήθειες και συμφέροντα.
Λείπουν οι βασικοί όροι που θα ‘καναν τους ανθρώπους ικανούς να έχουν μια νέα κοινωνική τάξη. Σε μια κοινωνία σαν τη δική μας είναι αναπόφευκτο το πλήθος των κοινωνικών οικοδομημάτων -για να μην αναφέρουμε τις προσωπικές υποχρεώσεις, την ατομική μοίρα- να δημιουργούν εμπόδια στην αμοιβαία κατανόηση. Κι έτσι βαδίζετε μαζί με την προσωπική σας μοίρα και συναντάτε ένα Νέγρο, ή έναν Άραβα, που ο καθένας του έχει τη δική του τύχη και οποιαδήποτε πραγματική σχέση μαζί τους γίνεται εξαιρετικά δύσκολη.
To 1964 o Ζαν Πoλ Σαρτρ γράφει ιστορία ως ο πρώτος νικητής Βραβείου Νόμπελ που αρνείται να το παραλάβει.
Εκδότης ήδη του περιοδικού “Μοντέρνοι Καιροί”, στις 22 Οκτωβρίου του 1964 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Σαν μια συμβολική κίνηση, αρνήθηκε να το παραλάβει, υποστηρίζοντας ότι επιβραβεύεται η τοποθέτησή του ενάντια στα κομμουνιστικά καθεστώτα. Κάτι που -όπως υποστήριξε- θα μείωνε το γόητρο της συγγραφικής του δουλειάς. “Δεν νομίζω πως μία ακαδημία ή ένα βραβείο μπορεί να έχει καμιά σχέση μαζί μου. Εκείνο που θεωρώ για μεγαλύτερη τιμή είναι να με διαβάζουν”, θα δηλώσει. Άλλωστε, ποτέ δεν τα πήγε καλά με τις βραβεύσεις και τις τιμές. Όταν το 1945 του προσφέρθηκε η ύψιστη τιμή να γίνει μέλος της λεγεώνας της τιμής (Légion d’ honneur) για τον ηρωισμό που επέδειξε ως αιχμάλωτος πολέμου από τα γερμανικά στρατεύματα για 9 μήνες, εκείνος αρνήθηκε.
ΠΗΓΗ: elculture.gr
