Η ιαπωνική χαρακτική σε μια ιδιαίτερη έκθεση στο Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου
Το Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου παρουσιάζει την έκθεση «Μεταξύ ουρανού και γης. Σύγχρονη Ιαπωνική Χαρακτική» με 51 σύγχρονους Ιάπωνες χαράκτες να δείχνουν τη δουλειά τους μέχρι τις 17 Ιουλίου μέσα από την εξέλιξη μιας μακράς παράδοσης που έχει χαρίσει στον κόσμο της τέχνης αριστουργήματα.
Η σκηνή της χαρακτικής τέχνης απασχολεί συχνά το μουσείο με εκθέσεις και ανταλλαγές, όπως σε αυτή την περίπτωση που στο πλαίσιο μιας πολιτιστικής ανταλλαγής με είκοσι έξι Έλληνες χαράκτες να παρουσιάζουν τη δουλειά τους στη Σαϊτάμα και στο Τόκιο.
Η ιαπωνική χαρακτική έχει μια μακρά και πλούσια ιστορία, την οποία θα αναδείξουν και οι διαλέξεις που θα πλαισιώσουν την έκθεση. Οι ιαπωνικές ξυλογραφίες εισήχθησαν στην Ευρώπη και επηρέασαν τους δυτικούς καλλιτέχνες, ενώ η ιαπωνική χαρακτική συνεχίζει να έχει μια σημαντική παρουσία διεθνώς μέχρι σήμερα. Τα έργα της έκθεσης είναι εμπνευσμένα από την καθημερινή ζωή και συχνά εκφράζουν μια φυσιολατρική διάθεση.
Την επιλογή των έργων έχει κάνει η ένωση Ιαπώνων χαρακτών και την επιμέλεια της έκθεσης έχει κάνει η Διονυσία Γιακουμή, Δρ Ιστορίας της τέχνης και επιμελήτρια του μουσείου που μας κάνει μια πρώτη ξενάγηση στο κόσμο της σπάνιας αυτής τέχνης.
«Η ιαπωνική χαρακτική έχει μακρά παράδοση και ιστορία με τους Ιάπωνες να ασχολούνται με την τέχνη της ξυλογραφίας. Δηλαδή, το τύπωμα γίνεται σε ξυλογραφικές πλάκες. Η τέχνη αυτή, που είναι γνωστή και στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία έχει και μια ιδιαιτερότητα γιατί οι Ιάπωνες γνωρίζουν και την τεχνική του χρώματος. Όσοι γνωρίζουν από χαρακτική ξέρουν ότι για να τυπώσουμε χρειαζόμαστε μια πλάκα γιατί συνήθως τα έργα της χαρακτικής είναι ασπρόμαυρα. Όταν όμως θέλουμε να τυπώσουμε περισσότερα χρώματα, μάλλον διαβαθμίσεις χρωμάτων όπως κάνουν οι Ιάπωνες, χρειαζόμαστε πάρα πολλές πλάκες, αντίστοιχες πλάκες για κάθε χρώμα. Είναι μια δουλειά που χρειάζεται και μαεστρία και μεγάλη λεπτομέρεια για να μπορέσει να αποδοθεί το αποτέλεσμα που βλέπουμε» λέει η κ. Γιακουμή.
Όταν βλέπουμε στην ξυλογραφία τη διαβάθμιση του τόνου του χρώματος από το μενεξεδί μέχρι το ροζ κάτι που μας θυμίζει ακουαρέλα, εκεί μιλάμε για πολλές διαφορετικές πλάκες χρωμάτων που πρέπει να τυπωθούν στο ίδιο χαρτί με τον σωστό τρόπο και τη σωστή σειρά για να μας δώσουν αυτή την τονικότητα.
Η Ιαπωνία ήταν κλειστή στη Δύση για πολλούς αιώνες και οι καλλιτέχνες της Δύσης είδαν ιαπωνικές ξυλογραφίες στα τέλη του 19ου αιώνα. Τα έργα τα είδαν κατά τύχη διότι μέσα στα παλιά χαρακτικά, τύλιγαν τα κουτιά του τσαγιού που έφταναν στην Ευρώπη και όταν άνοιγαν αυτά τα χαρτιά οι μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο Βαν Γκογκ, ο Μανέ, ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με αυτά τα χαρακτικά και επηρεάστηκαν πάρα πολύ στην τέχνης τους, Πολλά στοιχεία του ιμπρεσιονισμού από τη χρωματικότητα μέχρι τα πλακάτα χρώματα είναι στοιχεία που προήλθαν από την επίδραση των γιαπωνέζικων χαρακτικών, των ξυλογραφιών που είναι γνωστά ως ukiyo-e.
«Αυτή ακριβώς η τεχνική επέδρασε και στις έγχρωμες λιθογραφίες, οι καταπληκτικές αφίσες, όπως του Τουλούζ Λοτρέκ, που γνωρίζουμε είναι βαθιά επηρεασμένες από το ukiyo-e» λέει η κ. Γιακουμή «και όσον αφορά τον τρόπο της τεχνικής, με τις έννοιες τόσο των ενιαίων χρωμάτων όσο και της σύνθεσης, το πώς τοποθετείται το θέμα σε σχέση με τα γράμματα όσο και με την δημιουργία καλλιτεχνικών γραμματοσειρών. Και αυτό φυσικά έχει σχέση και με την ιαπωνική καλλιγραφία με τους δυτικούς καλλιτέχνες να φτιάχνουν ευφάνταστες γραμματοσειρές που ταίριαζαν με τις αφίσες τους και το θέμα δεν ήταν απλά τοποθετημένο σε ένα περιθώριο αλλά αποτελούσε ένα βασικό στοιχείο της σύνθεσης. Η εικόνα, το χρώμα, τα γράμματα, όλα μαζί δημιουργούσαν ένα μικρό έργο τέχνης της καθημερινότητας που μπορούσε κανείς να δει στο δρόμο».
Τα έργα ukiyo-e είναι του 17ου και 18ου αιώνα και έρχονται να προστεθούν καλλιτεχνικά σε μια μακρά παράδοση χαρακτικής στην Ιαπωνία. Είναι έργα εξαιρετικά δημοφιλή που προάγουν την εξέλιξη των Ιαπώνων χαρακτών που συνεχίζουν να δημιουργούν και με πιο σύγχρονα εκφραστικά μέσα. Στην έκθεση αυτή βλέπουμε ότι η αγάπη της ξυλογραφίας επηρεάζει τους καλλιτέχνες και την εξέλιξη αυτής της τεχνικής.
Οι Ιάπωνες χρησιμοποιούν μια μεγάλη γκάμα θεμάτων που σχετίζονται με την καθημερινή ζωή, αλλά και με τη φύση με ένα ποιητικό τρόπο και πολλές φορές με τον τρόπο που τα έχουν αποδώσει μας προτρέπουν να σταματήσουμε για μια στιγμή μέσα στο χρόνο, μια στιγμή της μέρας και να την κοιτάξουμε μέσα από ένα ηλιοβασίλεμα ή τα άνθη της κερασιάς πιο προσεκτικά.
«Οι Ιάπωνες μάς προτρέπουν να κάνουμε μια μικρή ανάπαυλα και να αναλογιστούμε αυτό που βλέπουμε και στη συνέχεια ίσως αναλογιστούμε και κάτι σε σχέση με τη δική μας ζωή και στιγμή. Είναι έργα που μας καλούν να σταματήσουμε και να απολαύσουμε την εικόνα. Μέσα, για παράδειγμα, στην έκθεση υπάρχουν έργα που απεικονίζουν δέντρα που είναι πεντακοσίων και εξακοσίων ετών, κάτι που δείχνει και τη φυσιολατρία του ιαπωνικού λαού και την αξία που δίνουν στη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Γι’ αυτό και πολλά από τα έργα που απεικονίζουν τη φύση είναι δουλεμένα με πολλή αγάπη και την αποπνέουν όταν τα βλέπουμε. Ένα ακόμα δημοφιλές θέμα είναι οι σκηνές της καθημερινότητας, έργα που απεικονίζουν διάφορες γιορτές και δείχνουν και αυτά την αγάπη στις παραδόσεις και τον διαφορετικό τρόπο ζωής που εμπεριέχει η κουλτούρα τους» σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης.
Aniya Masahiro, Dekura Hiroyuki, Fujimaki Setsuko, Fujimoto Satoshi, Goto Michiko, Goto Shinsaku, Hamada Yoneichi, Hashimoto Hiroki, Higashiyama Yokuya, Homma Masao, Hosoda Masao, Hosokawa Ginjiro, Ichiyanagi Toshikazu, Ishida Masumi, Iwasaki Kenji, Iwata Noboru, Kaise Toshikazu, Karasuma Kyo, Kawamura Izumi, Kawano Kazuo, Kayama Minoru, Kobayashi Rie, Komoda Toshio, Konishi Kazunori, Kono Hiroko, Kono Tsutomu, Kurabayashi Hitoshi, Kurosaki Setsuko, Machida Eimei, Mae Chizuko, Matsushima Ryoichi, Morimoto Taijiro, Nakagawa Suzuka, Nikkuni Takeo, Nono Nazuna, Odoi Chiaki, Okabe Akiko, Oyama Akira, Saito Hachiro, Sasaki Satomi, Shimura Takahiro, Shiraishi Sachiko, Shirota Tsuneko, Takahashi Takao, Taneguchi Yasuo, Tsukamoto Kunimitsu, Yamamoto Hiromu, Yamamoto Mami, Yamanaka Hidetaka, Yamasaki Masae, Yokoyama Hisa.
Διάρκεια έκθεσης: 18 Μαΐου – 17 Ιουλίου 2021
Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου (Γουναροπούλου 6, Άνω Ιλίσια, 15771, Αθήνα, 210 7777601, 210 7487657
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Σάββατο 9:00-16:00, Κυριακή και Δευτέρα κλειστά
Είσοδος ελεύθερη
Οργάνωση για το Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου: Διονυσία Γιακουμή, Δρ Ιστορίας της τέχνης – Επιμελήτρια, Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου
Συνεργάστηκε η Ζωή Χαραλαμπίδου, Μουσειολόγος, Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου
Η έκθεση πλαισιώνεται από παράλληλες εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας zoom, με παράλληλη προβολή στο Facebook.
