‘Όταν Πέφτει το Σκοτάδι” την Πέμπτη 25 Μαΐου, 9:00μμ, στο ΤΥΠΕΤ από το Cine Δράση
Το φιλμ «Όταν Πέφτει το Σκοτάδι» το οποίο απέσπασε το Βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας στο Βερολίνο (2007), είναι μια δραματική κοινωνική καταγγελία με δυνατά χρώματα και στοιχεία νουάρ και θρίλερ.
Αφορά τη γυναικεία κακοποίηση και αντιμάχεται την υποκρισία, τους αναποτελεσματικούς νόμους στο όνομα μιας ιερής ελευθερίας, θεμελιώδους αξίας κάθε κοινωνίας πολιτών, την οποία όμως πολύ συχνά θάβουν οι θεσμοί μεταξύ γραφειοκρατίας και αδιαφορίας.
Σε σενάριο γραμμένο από τον συγγραφέα Joachim Hansson και τον ίδιο, ο σκηνοθέτης Anders Nilsson, πλέκει επιδέξια σε ένα συγκινητικό σύνολο, τρεις ιστορίες συνηθισμένης τρέλας στα βάθη της ήσυχης σουηδικής σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και τρεις καθαρές αναλαμπές στην καθημερινή ζωή τριών ανθρώπων που δεν τα παρατούν, αμύνονται και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επιτυγχάνουν να αλλάξουν την κατάστασή τους για πάντα.
Βρισκόμαστε στη Σουηδία, εκείνη την ευρωπαϊκή χώρα η οποία υπερηφανεύεται για την σχεδόν τέλεια ισότητα των φύλων, ειδικά από πολιτική και επιχειρηματική άποψη. Η πρωτοποριακά ανεκτική Στοκχόλμη είναι κατά τη διάρκεια της ημέρας μια ηλιόλουστη πόλη, εξαιρετικός τουριστικός προορισμός, ασφαλής, ανοιχτή σε πολιτιστικές ανταλλαγές και εξασφαλισμένη φυλετική ένταξη.
Αλλά όπως και σε άλλες πρωτεύουσες έτσι και εδώ, μετά το ηλιοβασίλεμα, όταν οι δρόμοι ερημώνουν και ο κόσμος μένει σπίτι η βία γενικά και ειδικότερα σε βάρος των γυναικών αυξάνει κατακόρυφα. Καθώς είναι οι άνδρες εκείνοι που δυσκολεύονται περισσότερο να βρουν δουλειά, το γυναικείο ταλέντο και η ανεξαρτησία θεωρούνται από συζύγους, πατέρες αδελφούς αφόρητο βάρος. Ο θυμός θολώνει τις αισθήσεις και ακυρώνει τις συνειδήσεις αντρών που εκτονώνουν βάναυσα προσωπικές απογοητεύσεις ή ανασφάλειες στις γυναίκες του σπιτιού. Τις κόρες, τις συζύγους, τις συντρόφους, τις αδελφές, που κατά την εκτίμηση τους δεν είναι άξιες να ζήσουν τη ζωή τους με απόλυτη ελευθερία.
Σε αυτό το περιβάλλον εκτυλίσσονται οι ιστορίες του φιλμ. Η πρώτη αφορά τη Λεϊλά και τη Νίνα, έφηβες κόρες μιας οικογένειας μεταναστών από κάποια απροσδιόριστη χώρα μεγαλωμένες σύμφωνα με τον άκαμπτο ηθικό κώδικα των γονιών τους. Τα κορίτσια δεν ορίζονται με βάση την ατομικότητά τους, αλλά σύμφωνα με τους δεσμούς εξάρτησης εντός της οικογενειακής δομής: είναι κόρες, αδερφές και δεν δικαιούνται να αποτύχουν στο ρόλο που προετοιμάζονται να παίξουν, αυτόν της συζύγου, τον μοναδικό που ταιριάζει στη γυναίκα. Αλλά η Λεϊλά και η Νίνα θα πάνε ενάντια στις παραδόσεις, στάση που θα ξυπνήσει το πιο σκληρό πρόσωπο της συντηρητικής οικογένειας τους.
Η «ατιμασμένη» ομάδα θα οργανώσει βάναυση τιμωρία στην υλοποίηση της οποίας θα συμμετέχουν ενεργά οι γυναίκες της οικογένειας, η μητέρα και η γιαγιά των κοριτσιών. Η δεύτερη αφορά την Καρίνα μια γενναιόδωρη μητέρα και ταλαντούχα δημοσιογράφο, ταπεινωμένη από τις προσβολές και τους ξυλοδαρμούς του εξίσου επιτυχημένου ζηλιάρη συζύγου της. Τον αγαπά, έχουν δυο παιδιά, αυτός μετά από κάθε επίθεση δηλώνει μετανοιωμένος οπότε τη βία δεν γνωστοποιείται. Αλλά κάποτε τα όρια ξεπερνιούνται, οπότε θα δημοσιοποιήσει την κακοποίηση για να διαπιστώσει ότι συνάδελφοί της παίρνουν το μέρος του δράστη. Αλλά θα δικαιωθεί από άλλο δρόμο.
Η τρίτη ιστορία αφορά μια περίπτωση βίας στους δρόμους της πόλης. Ο Αράμ, είναι ιδιοκτήτης εστιατορίου. Όταν ένα βράδυ ο μπράβος του αρνείται την είσοδο σε ένα γκάνγκστερ εκείνος και η συνοδεία του πυροβολούν το πλήθος που περιμένει στην ουρά να μπει στο κατάστημα, τραυματίζοντας αρκετούς ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένου του υπεύθυνου ασφαλείας. Ο δράστης προσπαθεί να εξαγοράσει τον Αράμ ώστε να μην καταθέσει σε βάρος του, εκείνος αρνείται βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή του και τη ζωή των μελών της οικογένειας του.
Γεννημένος το 1963 στη Σουηδία, ο Anders Nilsson ασχολήθηκε με το σινεμά από πολύ μικρή ηλικία. Ήδη στην εφηβεία του είχε σκηνοθετήσει πολλές ταινίες μικρού μήκους. Μέχρι τα 30αντα του είχε δουλέψει ως σκηνοθέτης, ηχολήπτης, διευθυντής φωτογραφίας, μοντέρ και σεναριογράφος.
Οι τρεις ιστορίες που αφηγείται εδώ είναι εμπνευσμένες από πραγματικά γεγονότα που, τρεις τρομερές ειδήσεις που υπογραμμίζουν πώς η βία κατά των γυναικών και τα αποκαλούμενα εγκλήματα τιμής κακώς θεωρούνται προνόμιο των αρχαϊκών πολιτισμών και των ισλαμικών φονταμενταλισμών. Είναι κοινά, πολύ κοινά και στις «ανεπτυγμένες» κοινωνίες μας. Ο Nilsson εξηγεί την έννοια της έμφυλης βίας και αναδεικνύει τους μηχανισμούς κυριαρχίας της άποψης ότι η ζωή της γυναίκας είναι παράρτημα αυτής του άνδρα και η σωματική βία είναι απλά μια βίαιη στάση και όχι ακύρωση της ταυτότητας και των δικαιωμάτων των γυναικών για ανεξάρτητη ζωή.
Στο κομβικό και πλέον δραματικό επεισόδιο των δύο κοριτσιών, εκμεταλλεύεται στοιχεία θρίλερ και εντυπωσιάζει το θεατή με το πόσο μακριά είναι πρόθυμοι να φτάσουν ένας πατέρας και μια μητέρα σε ενέργειες σε βάρος της «ένοχης» κόρης τους, προκειμένου να σώσουν το όνομα της οικογένειας που κινδυνεύει να εκτεθεί σε δημόσια γελοιοποίηση. Ισχυρίζεται ότι ο κόσμος είναι σκληρός απέναντι σε όλες τις γυναίκες που προσπαθούν να αναδείξουν τις ανάγκες και τις κλίσεις τους αντί να αφήνουν τον εαυτό τους να επηρεάζεται από γονείς, συζύγους, αδελφούς ή αγαπημένους. Και ακόμα εντυπωσιακότερο είναι το γεγονός ότι αυτό που αφήνει στο θεατή είναι η ελπίδα.
Το ελπιδοφόρο του θέματος βρίσκεται ακριβώς στο γεγονός ότι απεικονίζει ανθρώπους που παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους όταν οι αρχές και οι θεσμοί αδυνατούν να τους προστατεύσουν. Βρίσκουν το θάρρος και αντιστέκονται μέχρι τέλους όταν το κακό απειλεί αυτούς και τους αγαπημένους τους. Με διαφορετικούς τρόπους η Λεϊλά, η Καρίνα και ο Αράμ μαθαίνουν να αντιδρούν στις καταχρήσεις.
