Η υπόθεση της Κιβωτού του Κόσμου έρχεται με τη σειρά της να πάρει την σκυτάλη και να «σοκάρει το πανελλήνιο». Περιμένουμε όλοι να μάθουμε περισσότερα (και πιο ξεκάθαρα), ελπίζοντας στην πορεία να μη χάσει η υπόθεση τον δρόμο προς τη δικαιοσύνη. Αλλά κάπως σαν να έχουν μαζευτεί πολλά, δε νομίζετε;

Από το Καστελόριζο το 2010 και μετά, η επικαιρότητα είναι πάντα ασφυκτική, κρατά στο on έναν συναγερμό μόνιμης κρίσης (άλλωστε, το ‘permacrisis” είναι και η λέξη της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Κόλινς). Παίζει σίγουρα ρόλο κι ο τρόπος με τον οποίο η τεχνολογία έχει αλλάξει την σχέση μας με «τα νέα», δημιουργώντας συνεχώς ένα μονοθεματικό περιβάλλον που δε μας αφήνει να πάρουμε ανάσα.

Όμως, ο τελευταίος χρόνος είναι, ας πούμε, αλλιώς.

Μετά τον φόβο της χρεοκοπίας, που έγινε φόβος του ιού, του πολέμου και του πληθωρισμού, έχουμε να μεταβολίσουμε και την φρίκη της διπλανής πόρτας. Είτε είναι η δολοφονία «για το ποδόσφαιρο» του Άλκη Καμπανού στη Θεσσαλονίκη λίγα μέτρα από την είσοδο του σπιτιού του, είτε τα αδιάκοπα περιστατικά έμφυλης βίας και οι γυναικοκτονίες που προστίθενται η μία στην άλλη, οι δίκες του ελληνικού #metoo από τον Λιγνάδη στον Φιλιππίδη, η υπόθεση της Πάτρας με τα τρία νεκρά κοριτσάκια, ασφαλώς η κουρτίνα που άνοιξε ο Κολωνός κι έχουν αποκαλυφθεί εδώ και μερικές εβδομάδες δεκάδες υποθέσεις παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης, τελευταία η ιστορία της Κιβωτού του Κόσμου. Με τις καταγγελίες για ασέλγεια, ξυλοδαρμούς, ψυχολογική χειραγώγηση («είχα κατάθλιψη και με έστελναν σε κηδείες»), καταναγκαστική χειρωνακτική εργασία κι άθλιες συνθήκες διαβίωσης στις δομές της Κιβωτού να θυμίζουν Τα Αγόρια του Νίκελ του Κόλσον Γουάιτχεντ (βραβείο Pulitzer 2020, στα ελληνικά εκδ. Ίκαρος), αλλά τη γενική εικόνα να μοιάζει με κομμάτι της λούμπεν βαρβαρότητας που καταδεικνύει εδώ και 20 χρόνια ο, πιο επίκαιρος από ποτέ, Γιάννης Οικονομίδης. Και δεν ξέρεις αν είναι καλύτερο ή χειρότερο να προσπαθείς να δείξεις ψυχραιμία, τύπου «δυστυχώς αυτά συνέβαιναν πάντα, απλά τώρα αναδεικνύονται περισσότερο».

Μακριά από συνωμοσιολογία, κλειδαρότρυπα κι ανθρωποφαγία, η υπόθεση της Κιβωτού (όποια κι αν είναι η αλήθεια της, με τις καταγγελίες βέβαια να γίνονται όλο και πιο πολλές, όλο και πιο λεπτομερείς/ανατριχιαστικές για να αποτελούν κομμάτια μιας καλοσκηνοθετημένης σκευωρίας) οδηγεί και σε ένα άλλο συμπέρασμα. Σε μια ερώτηση, καλύτερα, που η ελληνική κοινωνία ίσως έχει ήδη απαντήσει.

Τι δουλειά έχουν οι παπάδες να μεγαλώνουν παιδιά;

Κανονικά εδώ θα έμπαιναν τα απαραίτητα disclaimers «δεν είναι όλοι οι ιερωμένοι το ίδιο», «η Εκκλησία έχει επιδείξει διαχρονικά αξιοζήλευτο ανθρωπιστικό έργο», «σεβαστή η πίστη του καθενός κι αναφαίρετο δικαίωμά του». Αλλά, σε αυτά «δε χωράνε θρησκευτικά». Άλλο πράγμα συζητάμε εδώ.

Το ελληνικό κράτος παραμένει δραματικά ανεπαρκές σε δομές φιλοξενίας και υποστήριξης εγκαταλελειμμένων ή κακοποιημένων παιδιών. Είναι προφανές, το βλέπουμε πια καθημερινά ότι οι ελλείψεις είναι τέτοιες που περισσότερο δημιουργούν «ευκαιρίες» στους άθλιους παρά λύνουν προβλήματα, όσο κι αν υπάρχουν κοινωνικοί λειτουργοί με ηρωισμό, ευαισθησία κι ανθρωπιά δίχως τέλος. Η ελληνική κοινωνία, όμως, δεν είναι η θεοσεβούμενη (μάλλον θεοφοβούμενη) κοινωνία των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. (Η τουλάχιστον δεν είναι έτσι ένα σημαντικό κομμάτι της, το οποίο δυστυχώς είναι λιγότερο ορατό και παρεμβατικό απ’ όσο θα έπρεπε.) Για να αναθέτει την ανατροφή αυτών των παιδιών με το άτυχο ξεκίνημα στη ζωή σε περιβάλλοντα που κυριαρχούν το δόγμα και οι προκαταλήψεις. Κι αν είναι σοβαρά προβληματική η ιδιωτικοποίηση του κοινωνικού κράτους (ίσως η επόμενη κρίσιμη συζήτηση που πρέπει να γίνει μόλις κοπάσει το πρόσφατο τσουνάμι), τι να πει κανείς για την υποκατάστασή του από δομές της Εκκλησίας με το στερεοτυπικά βεβαρημένο παρελθόν και την αλλεργία στον έλεγχο; (Χώρια τους ισχυρούς φίλους, την μιντιακή προβολή και το ισχυρό ταμείο που βλέπουμε ότι υπάρχει στην περίπτωση της Κιβωτού.)

Την ίδια στιγμή που η υιοθεσία παραμένει μια μακράς αναμονής επίπονη διαδικασία, ενώ με το νόμο που ψηφίστηκε το 2018 έγινε το πρώτο βήμα αλλά δεν επεκτάθηκε και στην υιοθεσία η αναδοχή από ομόφυλα ζευγάρια. Κάτι που δε θα έλυνε το πρόβλημα, αλλά θα μεγάλωνε τις διαθέσιμες επιλογές.

Μεγαλώνοντας ακόμα περισσότερο το κάδρο και τη συζήτηση, η ελληνική κοινωνία είναι περισσότερη έτοιμη απ’ όσο νομίζουμε για τον διαχωρισμό Κράτους κι Εκκλησίας (που ασφαλώς και είναι ο ομφάλιος λώρος όσων δυστυχώς συζητάμε τις τελευταίες μέρες). Είναι αρκετά ενδεικτικό ότι την τελευταία χρονιά πριν την πανδημία, το 2019, π.χ. Οι πολιτικοί γάμοι ξεπέρασαν στο σύνολο τους θρησκευτικούς (25.163-24.975, ενώ υπογράφηκαν και σχεδόν 5.000 σύμφωνα συμβίωσης), αλλά και το ότι η Εκκλησία είναι ο ουραγός θεσμός στην εμπιστοσύνη της Gen Z σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του Eteron (σκόραρε μόλις 3.8%).

Αναζητείται μια γενναία κυβέρνηση για να προχωρήσει στην ιστορική τομή. Πόσο μάλλον αν είναι προοδευτική…