Απ’ ό,τι φαίνεται ο πρωθυπουργός έχει αποφασίσει να δρομολογήσει μια μεγάλη μεταρρύθμιση του οικογενειακού (και όχι μόνο) δικαίου, με την αναγνώριση του πολιτικού γάμου των ομόφυλων ζευγαριών αλλά και του δικαιώματός τους να αποκτήσουν παιδιά. Οσοι παρακολουθούμε αυτό το θέμα γνωρίζαμε την πρόθεση του πρωθυπουργού και τη σοβαρή δουλειά που γινόταν στο επιτελείο του. Επιτέλους έφτασε η ώρα η Ελλάδα να προστεθεί στην ομάδα των 35 περίπου χωρών του πλανήτη που έχουν καταργήσει αυτές τις αδικαιολόγητες διακρίσεις μεταξύ των πολιτών τους.
Η χώρα µας, που τα τελευταία 40 χρόνια είχε ένα προοδευτικό οικογενειακό δίκαιο, καθυστέρησε υπερβολικά και αδικαιολόγητα, ιδίως σε σχέση με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Εχω αρθρογραφήσει για το θέμα πολλές φορές και πρόσφατα στην «Κ» μαζί με τη συνάδελφο Λίνα Παπαδοπούλου. Γράφουμε και οι δύο εδώ και είκοσι χρόνια και θεωρώ πως (εμείς και άλλοι) έχουμε καταρρίψει πλήρως όλες τις αντιρρήσεις. Συνοπτικά:
1. Γιατί είναι απαραίτητος ο γάμος αφού υπάρχει το σύμφωνο συμβίωσης;
Διότι τα ομόφυλα ζευγάρια πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα ετερόφυλα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να τοποθετείται η σχέση τους σε μια «δεύτερη κατηγορία» που δεν την επιλέγουν τα ίδια τα ζευγάρια αλλά αποτελεί τη μοναδική εναλλακτική γι’ αυτά εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού τους.
2. Ο σχηματισμός της οικογένειας δεν έχει τον σκοπό της αναπαραγωγής;
Αυτή η άποψη είναι λανθασμένη, παρωχημένη και αποκαλύπτει έλλειψη ενσυναίσθησης. Η αναπαραγωγή μπορεί να είναι ένας από τους σκοπούς του γάμου αλλά δεν αποτελεί προϋπόθεση. Κάποια ετερόφυλα ζευγάρια δεν επιθυμούν να κάνουν παιδιά και κάποια άλλα δεν μπορούν. Κάποια από τα ομόφυλα ζευγάρια δεν θα θέλουν να αποκτήσουν παιδιά, αλλά όσα το επιθυμούν θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να το κάνουν με τεκνοθεσία ή με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας. Με την ευκαιρία αυτή απευθύνομαι στην κυβέρνηση και στον πρωθυπουργό και τους ζητώ να αναθεωρήσουν, επιτέλους, και τις ρυθμίσεις για την παρένθετη μητρότητα, καταργώντας τον ανόητο και τελικώς αναποτελεσματικό περιορισμό στον καθορισμό της αποζημίωσης έπειτα από συμφωνία των μερών.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν από ομόφυλα ζευγάρια έχουν ψυχοκοινωνική προσαρμογή παρόμοια με τα υπόλοιπα. Αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες και τις ίδιες οικογενειακές συνθήκες με τα παιδιά των παραδοσιακών γάμων.
3. Γιατί να δοθεί το δικαίωμα τεκνοθεσίας στα ομόφυλα ζευγάρια;
Διότι δεν θα πρέπει να διαφέρουν σε τίποτα από τα υπόλοιπα ζευγάρια στην ελληνική έννομη τάξη. Είναι δυνατόν να τους αφαιρεθεί το δικαίωμα να έχουν παιδιά, εισάγοντας έτσι μια φοβερά απάνθρωπη διάκριση; Επιπλέον, διότι έτσι ένας μεγάλος αριθμός παιδιών θα έχει την ευκαιρία να ζήσει σε μια οικογένεια που θα τους προσφέρει αγάπη και στήριξη.
4. Δεν θα στιγματιστούν τα παιδιά αυτών των οικογενειών, στον κοινωνικό τους περίγυρο, στο σχολείο κ.λπ.;
Αυτό το επιχείρημα δεν είναι απλώς λανθασμένο, είναι απαράδεκτο. Δυστυχώς δεν μπορώ να το τεκμηριώσω πλήρως εδώ, αλλά παραπέμπω τους αναγνώστες σε άρθρο μου που δημοσιεύθηκε το 2016 στον συλλογικό τόμο «Παιδική Ηλικία και Μετανάστευση» (εκδ. Διάδραση) με τίτλο «Η Παιδοθεσία από Ομόφυλο Ζευγάρι». Συνοπτικά, προφανώς τα δικαιώματα και η ευημερία του παιδιού είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπόψη. Ομως όλες οι σχετικές (πολυάριθμες!) έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα μας καθησυχάζουν πλήρως. Τα παιδιά που μεγαλώνουν από ομόφυλα ζευγάρια έχουν ψυχοκοινωνική προσαρμογή παρόμοια με τα υπόλοιπα. Ζουν μια φυσιολογική ζωή αντιμετωπίζοντας τις ίδιες δυσκολίες αλλά και τις ίδιες οικογενειακές συνθήκες με τα παιδιά των παραδοσιακών γάμων. Το ίδιο φύλο των γονέων δεν αναπτύσσει καμία αρνητική επιρροή στην κοινωνική ανάπτυξή τους, στις δεξιότητές τους, στην ευφυΐα τους, στην αυτοπεποίθησή τους, στις επιδόσεις τους στο σχολείο ή στις ανώτατες σπουδές τους. Αν τυχόν υπάρξει διακριτική μεταχείριση, αυτή θα οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες, που πρέπει με θεσμικές παρεμβάσεις και κοινωνική ενσυναίσθηση να καταπολεμήσουμε και να εξαλείψουμε, και όχι να χρησιμοποιήσουμε το φαινόμενο της ομοφοβίας ως επιχείρημα για τη θεσμική κατοχύρωσή της. Οι επιστημονικές κοινότητες που είναι αρμόδιες επιβεβαιώνουν πλήρως όλα τα παραπάνω μέσω των συλλογικών τους οργάνων.
Οπως γράφει η Αμερικανίδα ψυχολόγος και πρωτοπόρος ερευνήτρια στα ζητήματα αυτά, Σάρλοτ Πάτερσον, αφού δώσουμε απαντήσεις σε ομοφοβικές ερωτήσεις και απορίες που οφείλονται σε δημοφιλείς προκαταλήψεις, θα είμαστε πλέον σε θέση να εξερευνήσουμε ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων που προκύπτουν από την εμφάνιση αυτών των διαφορετικών από τις συνηθισμένες οικογενειών.
Ο κ. Αριστείδης Ν. Χατζής είναι καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
