Γιατί θα αποτύχει ο νόμος απαγόρευσης των διαδηλώσεων

Του Κώστα Δουζίνα

Οι παγκόσμιες διαμαρτυρίες και εξεγέρσεις δεν έχουν σταματήσει. Το Black Lives Matter αποτελεί την πιο σημαντική μορφή αντίστασης στον ρατσισμό και την αστυνομική βία. Αν μετά την πανδημία τα κράτη ξαναγυρίσουν στο business as usual, οι αντιδράσεις του κόσμου, κυρίως της νεολαίας, θα γίνουν παντού μαζικές, πολιτικές, ανατρεπτικές. Ο κόσμος δεν εξεγείρεται μόνο όταν η κατάσταση είναι απελπιστική, αλλά όταν ματαιώνονται οι εύλογες προσδοκίες.

Η δημοκρατική ανυπακοή είναι συλλογική. Όταν οι πολίτες συνειδητοποιούν ότι η δημοκρατική́ διαδικασία δυσλειτουργεί και δεν υπάρχει τρόπος να συμμετάσχουν στις αποφάσεις ή να εισακουστούν τα θεμιτά παράπονά τους, τότε η υποχρέωση να μην υπακούσουν τον «παράνομο» νόμο τούς μετατρέπει από́ υπηκόους σε πραγματικούς πολίτες.

Ανυπακοή́ δεν είναι μόνο η ατομική και ηθική ασέβεια απέναντι σε αντισυνταγματικούς νόμους ή ανήθικες πολιτικές, αλλά και μια στρατηγική  ριζικής υποκειμενοποίησης και συλλογικής αντίστασης. Η φιλοσοφία της ιστορίας δέχεται ότι η ριζική αλλαγή δεν είναι εγγυημένη από την ιστορική́ αναγκαιότητα. Η προσδοκία της ποντάρει πια στις πιθανότητες ενός απρόβλεπτου συμβάντος, μιας αναπάντεχης ανατροπής που δεν μπορούμε να την προβλέψουμε, αλλά μετά την ολοκλήρωσή της τη θεωρούμε αναγκαία. Πώς συνδέεται η ριζική αλλαγή με τις ηθικές προσταγές και τα ψυχολογικά́ κίνητρα; Μπορούν οι αξίες να προετοιμάσουν το υποκείμενο της αντίστασης που είναι απαραίτητο για την υλοποίησή της;

Η δημοκρατική́ ανυπακοή́ αρνείται την πολιτική́ ως μια διαπραγμάτευση και διαχείριση συμφερόντων που ξεκινάει από́ την αποδοχή́ της κρατούσας τάξης πραγμάτων. Το συγκεκριμένο αίτημα της διαδήλωσης, της απεργίας, της αντίστασης γίνεται σημείο συμπύκνωσης όλων των αντιθέσεων και συγκρούσεων και απαιτεί τη συνολική́ αναδιάταξη του κοινωνικού και πολιτικού χώρου. Εδώ αντιμάχονται δύο αντιλήψεις για την οικουμενικότητα. Η κυρίαρχη που, αποδεχόμενη την κατεστημένη τάξη πραγμάτων, τείνει να ταυτίσει το δέον και το είναι και περιβάλει τις κυρίαρχες απόψεις με τον μανδύα των οικουμενικών αξιών. Η άλλη οικουμενικότητα στηρίζεται στην αλήθεια που παράγει η διαγώνια κοινωνική τομή που διαχωρίζει τις ελίτ πρώτα από τους κυβερνώμενους κι έπειτα από τους αποκλεισμένους. Αυτή́ η διάσταση της αλήθειας δεν στηρίζεται στην υπάρχουσα τάξη, αλλά́ στην άρνησή της.

Αποτελεί αγωνιστική́ οικουμενικότητα γιατί αναδύεται στον αγώνα αυτών που έχουν αποκλειστεί από́ την κοινωνική́ διανομή́ και την πολιτική́ εκπροσώπηση.

Η δημοκρατική́ ανυπακοή́ εισάγει ξανά το πολιτικό στοιχείο στην καθημερινή́ πολιτική́, που έχει οριστεί ως χώρος διαχείρισης συμφερόντων από αντιπροσώπους και τεχνοκράτες. Η βιοπολιτική προσπάθεια να ελεγχθούν τα σώματα και τα μυαλά των πολιτών, να μετατραπεί ο λαός σ’ ένα ενιαίο, υπάκουο και εύπλαστο πολιτικό́ σώμα αποτυχαίνει. Αυτή́ η έκφραση αυτονομίας φοβίζει την εξουσία περισσότερο από́ την απώλεια κάποιων εκλογών ή τη ματαίωση κάποιων συμφερόντων. 

Γιατί θα αποτύχει ο νόμος απαγόρευσης των διαδηλώσεων

Οι διατάξεις του νόμου για τις διαδηλώσεις είναι πρωτοφανείς για καιρό δημοκρατίας, αλλά η λογική τους αποτελεί την καρδιά της δεξιάς ιδεολογίας. Η κυβέρνηση επέβαλε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης και ανέστειλε όλες τις βασικές ελευθερίες με αφορμή της πανδημίας και τώρα αρχίζει σταδιακά την επέκταση τους για την νέα ‘κανονικότητα’. Ο νόμος Χρυσοχοϊδη απαιτεί τη γνωστοποίηση μιας διαδήλωσης πριν 48 ώρες και επιβάλει τον ορισμό ενός οργανωτή που θεωρείται υπεύθυνος και είναι υπόλογος για οποιεσδήποτε ζημιές. Η αστυνομία μπορεί να απαγορεύσει ή να διαλύσει μια διαδήλωση «εάν πιθανολογείται ότι η διεξαγωγή της θα διαταράξει την κοινωνικοοικονομική ζωή της περιοχής». Αλλά κάποια διατάραξη της ζωής αποτελεί συστατικό στοιχείο μιας πορείας. Γι αυτό γίνονται στο κέντρο της πόλης και όχι στα λιβάδια. Κάθε διαδήλωση διαταράσσει ‘πιθανώς’ τη ζωή. Η αστυνομία θα έχει τη δυνατότητα της απαγόρευσης ή διάλυσης όλων των πορειών.

Σε πολλά κράτη υπάρχουν νόμοι που ποινικοποιούν τις πορείες. Το ποινικό οπλοστάσιο δίνει στην αστυνομία πολλές δυνατότητες για τη σύλληψη των διαδηλωτών. Σταμάτησαν οι αντιστάσεις; Όχι βέβαια. Ο νέος νόμος θα εφαρμοστεί δια της μη εφαρμογής του. Σε μια περίεργη περίπτωση «επιτελεστικής αντίφασης» ο νόμος θα οδηγεί αδήριτα σε εκείνο που απαγορεύει. Η απαγόρευση των διαδηλώσεων θα είναι η προσφορότερη αφορμή για τη διοργάνωσή τους. Κάθε διαδήλωση και πορεία από ‘δω και μπρος θα έχει το ιδιαίτερο της αντικείμενο και ταυτόχρονα την απαίτηση της κατάργησης του νόμου. Θα φροντίσει η νέα γενιά που μαζί με το δικαίωμα στην εργασία, την παιδεία ή την υγεία θα απαιτεί και το δικαίωμα στη δημόσια διαμαρτυρία.

ΠΗΓΗ: tvxs